'Demans, ölüm nedenleri arasında 5. Sırada'

Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Ankara Gülhane Eğitim ve
Araştırma Hastanesi Geriatri Bilim Dalı Eğitim ve İdari Sorumlusu Doç. Dr.
Mehmet İlkin Naharcı, "Tüm dünyada demans kaynaklı ölümler artmaktadır ve
yaşlılar incelendiğinde demans ölüm nedenleri arasında 5. sıradadır."
dedi.

Naharcı, AA muhabirine yaptığı açıklamada,
"demans"ın tek bir hastalığın ismi değil, bellek, muhakeme ve
yargılama gibi zihinsel yeteneklerin bozukluğu ile giden hastalıkların tümüne
verilen genel isim olduğunu söyledi.

Demans hastalarının kendi durumlarının farkında olmadığını,
durumu kabul etmediklerini ifade eden Naharcı, bu nedenle genellikle eşleri,
çocukları veya yakınları tarafından muayeneye getirildiklerini aktardı.

Naharcı, toplumdaki yaşlı kişi sayısı artış gösterirken,
büyüme ile beraber demans hastalarının sorunlarının da artacağının göz önünde
bulundurulması gerektiğine işaret ederek, "Tüm dünyada demans kaynaklı
ölümler artmaktadır ve yaşlılar incelendiğinde demans ölüm nedenleri arasında
5. sıradadır." bilgisini verdi.

"İKİNCİ EN YAYGIN DEMANS TÜRÜ DAMARSAL NEDENLİ
BUNAMA"

Demans ana başlığı altında, alzaymır hastalığı tüm
demansların önemli bir oranını oluşturduğuna vurgu yapan Naharcı, "Bu
hastalıkta beyin hücreleri zamanla kaybedilmektedir." diye konuştu.

İkinci en yaygın demans türünün damarsal nedenli bunama
olduğunu anlatan Naharcı, bu durumun da beyin damarlarında tıkanma veya beyin
kanamasından kaynaklandığını aktardı. Naharcı, bu hastalığın nedenine bağlı
olarak yavaş veya hızlı bir şekilde ortaya çıkabildiğini belirterek, başlangıçta
şuur bulanıklığı, zaman, yer ve kişileri karıştırma şeklinde kendini
gösterdiğini anlattı.

Daha ileri dönemlerde konsantrasyon güçlüğü ve görevleri
tamamlamada sorunlar yaşanabildiğini kaydeden Naharcı, şunları söyledi:

"Lewy cisimcikli demans, sinir hücrelerinde bir
proteinin birikiminden kaynaklanmaktadır. Bu protein birikimi, beyindeki
kimyasal mesajları kesintiye uğratmakta, müteakiben hafıza bozulmasına ve
zaman, yer ve kişileri karıştırmaya neden olmaktadır. Bu hastalar görsel
sanrılar görebilirler, geceleri uykularında ciddi problemlerle
karşılaşabilirler. Yine bu hastalarda parkinsona benzer yürüme bozukluları ve
titremeler, şuur bulanıklığı, kaybolma ve bayılmalar da ortaya
çıkabilmektedir."

Parkinson hastalığı olanlarda yıllar sonra demans gelişebildiğini
ifade eden Naharcı, bu tür demansta bellek problemlerinin daha hafif
olabilirken, günlük basit işleri yaparken hatırlamada güçlük çekme gibi
yürütücü işlevlerde bozukluk ile işlevsel kayıpların daha belirgin
olabildiğini, ayrıca şuur bulanıklığı ve korkutucu sanrılarla da
karşılaşılabildiğini bildirdi.

Frontotemporal demansın da dili ve davranışları kontrol eden
beynin ön ve yan kısımlarını etkileyen bir demans türü olduğu bilgisini veren
Naharcı, bu hastalığın da kişide motivasyon kaybına ve davranışları sınırlamada
zorlanmaya neden olduğunu belirtti. Naharcı, bu hastaların kelimelerin
anlamlarını unutma sorunu dahil değişik konuşma problemleri yaşadığını söyledi.

Karışık tip demansın, aynı anda birden fazla demans tipine
sahip olunan durumları tarif etmek için kullanıldığını anlatan Naharcı, bu
hastalığın da sık görüldüğünü ve en sık birliktelik olarak alzaymır ve damarsal
nedenli demans olarak görüldüğünü vurguladı.

"SOSYAL OLARAK GERİ ÇEKİLME VE DEPRESYON GİBİ RUH HALİ
DEĞİŞİMLERİ SIKTIR"

Doç. Dr. Naharcı, demans hastalarının erken evrede isimleri
veya kelimeleri hatırlamada zorlanma, planlama ve organizasyon yapma
yeteneğinde bozulma, günlük yaptığı işleri ve görevleri yerine getirmede güçlük
çekme, nesneleri yanlış yerleştirme ve yeni öğrendikleri şeyleri unutma
sıklıklarıyla kendini gösterdiğini anlattı.

Orta evrede ise bilişsel problemlerin daha belirgin hale
geldiğini belirten Naharcı, sözlerine şöyle devam etti:

"Kişi yemek pişirme, alışveriş yapma, ilaçlarını
kullanma, para idaresi gibi işlerde belirgin zorluk yaşar ve yardıma ihtiyaç
duyar. Yeni olayları ve konuşmaları unutur. Sosyal olarak geri çekilme ve
depresyon gibi ruh hali değişimleri sıktır.

İleri evre demans hastası demek, hastada bilişsel ve
fiziksel kapasitede ileri derece kötüleşme olması anlamına gelmektedir.
Örneğin, hasta ile iletişim kurulamamakta, yemek, giyinme ve tuvalet gibi temel
ihtiyaçlarında gün boyu destek gerekmekte, tek başına yürüme ve oturmada zorluk
çekmekte, genelde zamanını yatakta geçirmekte ve zatürre ve idrar yolları
enfeksiyonu, yatak yarası gibi enfeksiyonlara eğilim artmaktadır. Beslenme
problemleri ileri evre demansta en sık görülen sorundur."

Tekrarlayan enfeksiyonların en sık ikinci problem olduğuna
işaret eden Naharcı, "Enfeksiyon göstergesi bulgu olmadan antibiyotik
verilmemesine dikkat edilmelidir. İlaçların, hekim tarafından fayda-zarar
ilişkisi gözetilerek değerlendirilerek en aza indirilmelidir." dedi.

Doç. Dr. Naharcı, demans hastalarında ilerleyen dönemlerde
yürüme güçlüğü ve yutkunma problemi, enfeksiyonlar, yatak yaraları görüldüğünü
belirterek, "Bu sorunlardan yürüme ve denge güçlükleri yaşayan yaşlı
bireylerde sağlık problemlerinin ve ölüm riskinin daha fazla olduğu yapılan
çalışmalarda gösterilmiştir. Bu nedenle demans hastasını hastalığın ilerleyen
dönemlerinde bile aktif tutmak, faaliyetlerde bulunmasını sağlamak hastanın
yaşam kalitesini artırabilir ve sağlık sorunlarını azaltabilir."
uyarısında bulundu.