Kıbrıs 'sofra' sözlüğü

Kıbrıs’ta mutfak dilini çözmek kolay değil.Pek çok yemeğe zaman içinde ilginç adlar vermişiz. Kimisi İtalyanca, kimisi İngilizce, kimisi Arapça, kimisi Rumca kökenli. İşte Kıbrıs mutfak sözlüğü.

Arı balı: Kıbrıs’ta bildiğimiz bala ‘arı balı’ deniyor. . Kantara balı meşhur. Ayrıca narenciye ve kekik balı’da çok meşhur.

Ayrelli: Yabani kuşkonmaz. Genellikle yumurtalı kavurması ve turşusu yapılır.

Babutsa:  Frenk inciri olarakta bilinen kaktüs meyvesi.

Bahar: Tarçın için bulunabilecek en güzel kelimelerden biri.

Bandabulya: Belediye hali, sebze pazarı. Lefkoşa’da uğranası adres.

Basadempo: Tuzlu kabak çekirdeği, isim vakit geçirme anlamına gelen. Pasatempo (passa tempo) İtalyanca “geçen vakit” demek. Gerçekten de iyi vakit geçirtiyor.

Badadez: Patates. Kıbrıs’ın kırmızı toprağında tadı farklı oluyor. Kıbrıs’ta badadez kızartmaları boşuna bir başka güzel değil.

Bidda: Zeytinli veya hellimli zeytinyağlı ekmek; bir nevi pide.

Bikla: İngiliz ‘Piccalilli’ turşusunun Kıbrıs çeşidi. Bildiğiniz turşu gibi değil, karnabahar, kereviz vb bol zerdeçallı, hardallı bir sosla yapılıyor.

Bullez: Kolakasın küçüğü. Kızartması müthiş olur.

Bulli: Tavuk, piliç. İtalyanca ‘pollo’ kelimesinden geçmiş. Piliçli makarna yemeği magarına bulli neredeyse milli yemeğimiz gibidir. 

Bolibif: Tenekede “corned beef”; yani bir nevi teneke jambon.

Dirihti: Ispanaklı, kuru üzümlü börek.

Trabez: Sofra, Yemek masası.

Cehennem topuzu: “gulumbra” olarak da biliniyor. Dilim dilim limon ve tuzlanarak yenilir. 

Con kahvesi: Kıbrıs’ın en eski kahve markalarından biri. Az kavrulur, klasik Türk kahvesi tiryakileri bu kahve olmamış diye geri gönderebilir, asla yapmayın, ayıptır.

Çakızdez: Kırma yeşil zeytin. İçine kişniş tohumu (golyandro) konulur.

Çiçek suyu: Turunç çiçeğinden yapılan, gülsuyu gibi kokulu su. İyisi, evde yapılmışı ömre bedel.

Gabbar: Kapari ya da gebere olark bilinir. Dal halinde turşusu yapılıyor. Aman dikenlerine dikkat! 

Gannavura: Kenevir çekirdeği. Çıt çıt çerez gibi çıtlatmak için birebir. 

Garacucco: Çörekotu.

Garavolli: Salyangoz. Türlü şekillerde sofralarda boy gösterir, tereyağlı sıcak, zeytinyağlı, hatta turşu olarak. 

Golyandro: Kişniş. Tazesi ot olarak, tohumu baharat olarak kullanılır. Kişnişin İngilizcesir coriander kelimesinden bozma. 

Harnup/Harnıp: Keçiboynuzu. Kıbrıs’ın en önemli ürünlerinden. Pekmez Kıbrıs’ta üzümden değil keçiboynuzundan yapılır.

Kentaki: Bunu bilinmedik bir baharat sanmayın. Kentucky Fried Chicken yapmak için karışım, marketlerde baharat bölümlerinde kocaman ambalajlarda satılıyor.

Karayağ: Kıbrıs’ta zeytinyağı antik dönemden beri kullanılan eski bir yöntemle elde ediliyor. Rengi adı gibi neredeyse kara, tadı ve kıvamı yoğun bir yağ. Alışık olmayan için sert gelebilecek bir lezzeti var.

Kolakas: Yurt dışında Taro, Antalya civarında Göleviz olarak da bilinen kök bir sebze. Pişirmesini bilenin elinde harika.

Macun: Reçel. En çok ham cevizle yapılanı makbul. Narenciye çiçekleriyle yapılanı da es geçmeyin, ancak bergamot, turunç, patlıcan, karpuz ve kış kabağı macunlarını da unutmamak gerek.

Magarına Bulli: Tavuklu makarna yemeği; bol hellimle Kıbrıs sofralarının vazgeçilmezi. 

Mezdeki: Sakız.

Molehiya: Jüt bitkisi (molehiya) yaprakları kurutuluyor; kuzu veya tavuk eti ile bol ekşili yemeği yapılıyor. Ya seversiniz, ya nefret edersiniz. Ben sevenlerdenim, hele tavuklusuna bayılırım.

Nor: Kıbrıs’ta lor peynirine “nor peyniri” deniliyor. Tazecik sütlü sütlü tadıyla arı balı veya macun ile harika oluyor.

Pilavuna: İçinde tek bir pirinç yok, pilav gibi adına bakıp aldanmayın. Rum kesiminin hellimli paskalya çöreği Flaouna, olmuş pilavuna.

Pirohu: Bir nevi peynirli mantı, ya da ravioli. İçine nor, üstüne hellim rende konuyor, kızgın tereyağı ile harmanlanıp yeniyor. 

Piskot: Bisküvi. İtalyanca biscotto kelimesinden alınmış. 

Pulya: Turşusu kurulan minnacık bir kuş, kemikleri bile yeniyor. Türkçe’deki karşılığı ötleğen kuşu. En makbul rakı mezesi.

Samarella: Tuzlanarak kurutulmuş bol kekikli keçi eti. Çoğu kez tuzu fazla oluyor ama içki mezesi olarak tık tık iyi gidiyor.

Zivaniya: Kuru üzümden yapılan sert içki. “Zıvanadan çıkmak” deyimi bu zıkkım içenler yüzünden mi çıkmış diye düşündürecek denli sert. Yassı cep şişesi formu her daim demlenenler için ideal!