'İhalelerde yaşanan sorunlar yasadan değil, hatalı uygulamadan kaynaklanmakta'

Kamu İhale Yasası’yla kamu ihaleleriyle ilgili “İtiraz
Makamı” olarak görevlendirilen Rekabet Kurulu, kamu ihaleleriyle ilgili
açıklama yaparak, ihalelere itirazların artmakta olduğunu, itirazların
çoğunluğunu Merkezi İhale Komisyonu’nun kararlarına karşı yapıldığını belirtti.

Rekabet Kurulu’na 15 Kasım 2016’dan 30 Eylül 2019 tarihine
kadar 145 adet itiraz başvurusu dosyalandığı kaydedilen açıklamada, 2017’de 36,
2018’de 40 adet itiraz yapılırken, 2019’un ilk 9 ayında Kurul’a 69 adet itiraz
başvurusu yapıldığı ifade edildi.

Kurul’a yapılan itiraz başvurularının çoğunluğunu, Merkezi
İhale Komisyonu’nun kararlarına karşı yapılan itirazların oluşturduğu
belirtilen açıklamada, Rekabet Kurulu’nun, bu güne kadar Merkezi İhale
Komisyonu’na ait 115 adet dosya ile ilgili nihai kararını verdiği; Merkezi
İhale Komisyonu’nun 57 (% 49,57) ihale kararının ve 10 (% 8,70) ihale sürecinin
iptal edilmesini kararlaştırdığı duyuruldu.

Açıklamada, yaklaşık 35 aylık sürede İtiraz Makamı olarak
görev yapmakta olan Rekabet Kurulu’nun, yapılan itirazlar çerçevesinde yapmış
olduğu değerlendirmeler sonucunda, hataların Yasa’dan kaynaklı olmadığı,
Yasa’nın yanlış veya eksik uygulanmasından kaynaklandığını tespit ettiği de
kaydedildi.

AÇIKLAMA GEREĞİ

Rekabet Kurulu, bugün yaptığı yazılı açıklamada, kamu
ihalelerine ilişkin medyada son zamanlarda çıkan haberler üzerine, kamuoyunu
doğru bilgilendirmek amacıyla basın açıklaması yapma gereğinin doğduğunu
belirtti.

İTİRAZ MAKAMI GÖREVİ

Açıklamanın başında, Rekabet Kurulu’nun İtiraz Makamı olarak
görevlendirilmesi hakkında bilgi verildi.

Buna göre, Rekabet Kurulu, Kamu İhale Yasası ile, 15 Kasım
2016 tarihinden itibaren İtiraz Makamı olarak görevlendirildi. Kurul, ihale
makamlarının (tüm kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler vb.) veya ihale değerlendirme
komisyonlarının (Merkezi İhale Komisyonu ve diğer ihale değerlendirme
komisyonları) Yasa’ya aykırı almış olduğu bütün kararlar veya ihale
katılımcıları veya ihale süreci taraflarını zarara uğratan ihale kararları ile
ilgili yapılan itirazları değerlendirerek karara bağlamak üzere
yetkilendirildi. Kurul’un tüm kararları, ihale komisyonları ve ihale
makamlarını bağlayıcı niteliktedir. Bu kararlara karşı anlaşmazlığa taraf
olanların 75 gün içerisinde yargı yoluna başvurma hakları bulunmakta.

“REKABET KURULU’NA YAPILAN İTİRAZLAR HIZLA ARTIYOR”

İtirazların hızla artmakta olduğu belirtilen Rekabet Kurulu
açıklamasında, Kurul’a, 15 Kasım 2016’dan 30 Eylül 2019 tarihine kadar 145 adet
itiraz başvurusu dosyalandığı ifade edilerek şöyle denildi:

“2017’de 36, 2018’de 40 adet itiraz yapılırken, 2019’un ilk
9 ayında Kurul’a 69 adet itiraz başvurusu yapılmıştır. İtiraz başvurularının
130 tanesi karara bağlanmış olup 15 adet dosya değerlendirme aşamasındadır.
İtiraz başvurularının 129 tanesi Merkezi İhale Komisyonunun (%88,96),  9 tanesi Belediyelerin İhale Değerlendirme
Komisyonlarının (%6,21), 7 tanesi de Üniversitelerin İhale Değerlendirme
Komisyonlarının (%4,83) kararlarına karşı yapılmıştır.

Kurul’a yapılan itiraz başvurularının çoğunluğunu Merkezi
İhale Komisyonu’nun kararlarına karşı yapılan itirazlar oluşturmaktadır.  Kurul, bu güne kadar Merkezi İhale
Komisyonuna ait 115 adet dosya ile ilgili nihai kararını vermiştir. Kurul
yaptığı değerlendirmeler sonucunda Merkezi İhale Komisyonunun 57 adet (%49,57)
ihale kararının iptal edilmesine, 10 adet (%8,70) ihalenin ihale sürecinin
iptal edilmesine karar vermiştir. 26 adet itiraz başvurusu (%22,61) haksız
bulunduğu nedeni ile reddedilirken, 8 adet (%6,96) itiraz dosyası başvuru geri
çekildiği ve 5 adet itiraz  (%4,35)
itiraz tamamlanmadığı için kapatılmıştır. 8 adet (6,96%) itiraz başvurusu
hakkında anlaşmazlık konusu çözüldüğü için değerlendirme yapılmasına gerek
kalmamıştır. 1 adet itiraz (%0,85) ise ihale süreci Yasa yürürlüğe girmeden
önce başlamış olduğundan değerlendirmeye alınmamıştır. 30 Eylül 2019 itibarı
ile Kurul’un gündeminde Merkezi İhale Komisyonuna ait 14 adet itiraz başvurusu
değerlendirme aşamasındadır.

İtiraz Makamı, Merkezi İhale Komisyonu kararına karşı
yapılan itiraz başvuruları ile ilgili nihai kararını verebilmek için yaptığı
ilk bilgi/belge talebinde ihale dosyası içinde bulunan tüm bilgi/belgeler
gönderilmediğinden, değerlendirmesini sağlıklı yapabilmek amacı ile bugüne
kadar 60 dosyada iki veya daha fazla kere ek belge talebinde bulunmak zorunda
kalmıştır. Bu durum İtiraz Makamının nihai kararını verme süresi ve dolayısıyla
İhalelerin sonuçlanma süresinin uzamasına sebep olmaktadır.”

“EN DÜŞÜK FİYAT İHALEYİ KAZANMAK İÇİN YETERLİ DEĞİL”

Rekabet Kurulu açıklamasında, ihale sürecinde en düşük veya
ekonomik açıdan en avantajlı teklifi vermenin ihaleyi kazanmak için yeterli
olmadığı vurgulanarak, şunlar aktarıldı:

“İhale dokümanlarında talep edilen belgeleri eksiksiz
vermek, mali teklif formunu ihale dokümanına uygun olarak doldurmak, ihale dokümanında
talep edilen teknik özelliklere uygun mal veya hizmet teklif etmek, talep
edilmesi halinde ihale dokümanına uygun şekilde numune, katalog veya sertifika
sunmak gerekmektedir. Bunlardan herhangi birinin sağlanmaması halinde en düşük
fiyatlı teklif dahi olsa Yasa’da açıkça belirtildiği şekilde, kamu yararı olsa
dahi, teklifin değerlendirme dışı kalması gerekmektedir. Bu konuda gerek ihale
komisyonlarının, gerek ihale makamlarının, gerekse Rekabet Kurulu’nun takdir
hakkı bulunmayıp teklifin geçersiz olduğu yönünde karar üretilmesi yasal bir
zorunluluktur.”   

 “İHALELERDE YAŞANAN
SORUNLAR YASA’DAN DEĞİL HATALI UYGULAMADAN KAYNAKLANMAKTA”

Yaklaşık 35 aylık sürede İtiraz Makamı olarak görev yapmakta
olan Rekabet Kurulu’nun, yapılan itirazlar çerçevesinde yapmış olduğu
değerlendirmeler sonucunda, hataların Yasa’dan kaynaklı olmadığı, Yasa’nın
yanlış veya eksik uygulanmasından kaynaklandığını tespit ettiği belirtilen
açıklamada, ihale makamları ve ihale değerlendirme komisyonlarının, ihale
süreçlerini yürütürken dikkat etmesi gereken konular bulunduğu dile getirildi.

Kurul’un nihai kararları ve bu kararları alırken yaptığı
değerlendirmelerin kılavuz olarak kullanılarak Yasanın eksiksiz ve doğru
uygulanabileceği ifade edilen Rekabet Kurulu açıklamasında, bu şekilde ihale
süreçlerinin daha hızlı ilerleyebileceği, kamu kaynaklarının etkin şekilde
kullanılabileceği, sonuç olarak topluma hizmetin zamanında ulaşabileceği
kaydedildi.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR

Rekabet Kurulu’nun açıklamasında, dikkat edilmesi gereken
konular da vurgulandı ve şöyle sıralandı:

“A.    İhale
Makamlarının dikkat etmesi gereken konular

•    İhale sürecine
başlarken mal veya hizmetlerin temininde süre konusunda mağduriyet yaşamamak
için olabilecek itirazları göz önünde bulundurmalıdırlar.

•    İhale
dokümanlarındaki ifadelerin açık olması, eksik veya çelişkili ifadeler
içermemesi sağlanmalıdır.

•    İhale makamları
ihale katılımcı adayları (ihale dokümanı satın alan iktisadi işletmeler)
tarafından ihale dokümanlarına (tüm şartnameler ve zeyilnameler) yapılan
itirazları veya açıklama taleplerini değerlendirerek yazılı cevaplar
vermelidir.

•    Tüm ihale
katılımcı adaylarına zeyilnameleri ve talep edilen açıklamalara verilen
cevapları usulüne uygun (faks, elektronik posta veya imza karşılığı yazılı
tebligat) olarak bildirilmelidir.

•    Parçalı
ihalelerde, toplam tahmini ihale değeri ve her bir parça (kalem) için toplam
tahmini ihale değerleri ayrı ayrı belirlenerek ihale duyurusunda ve ihale
dokümanında açıklanmalıdır.

•    İtiraz Makamının
kararına rağmen kamu ihale sözleşmesi imzalamaktan kaçınmalıdır.

•    İtiraz Makamının
kararı doğrultusunda talep edilen bilgi ve belgeleri ilk talepte göndermelidir.

B.    İhale
Değerlendirme Komisyonlarının dikkat etmesi gereken konular

•    İhale
değerlendirme süreçlerinde Yasa’da belirtilen aşamalar sırasıyla
uygulanmalıdır.

•    Teklif zarfları
açıldıktan sonra teklif zarfından çıkan belgelerde değişiklik yapılmasına imkân
vermemelidir.

•    Belgelerle ilgili
talep ettikleri açıklama veya eklemelerde tüm ihale katılımcılarına eşit
davranmalıdır.

•    Öncelikle ihale
dokümanlarında talep edilen zorunlu belgelerin kontrolünü yaparak değerlendirme
dışı kalması gereken teklifleri belirlemelidir.

•    Geçerli teklifler
arasından ihale dokümanlarında belirtilen ihalenin verilmesine ilişkin kritere
göre (ekonomik açıdan en avantajlı teklif veya en düşük fiyatlı teklif veya
satış ve kiraya verme işlerinde en yüksek fiyatlı teklif) uygun karar
üretmelidir.

•    Tekliflerin
değerlendirmesi kapalı oturumda yapılmalı ve bu aşamada gelen itirazlar ile
belgelerin dikkate alınmamalıdır.

•    Bilirkişi değerlendirme
heyetinden gelen eksik raporları dikkate alarak, hazırlanan raporları yanlış
veya eksik değerlendirerek veya hazırlanan raporları dikkate almadan karar
üretmemelidir.

•    Kararlarını ihale
katılımcılarına gerekçeleri ile usulüne uygun olarak bildirmelidir.

•    Bilirkişilere
ihale dokümanlarını ve tüm geçerli teklif dosyalarını tam ve eksiz vermelidir.

•    Bilirkişilerden
sadece teknik değerlendirme raporu almalıdır.

•    İtiraz Makamının
kararı doğrultusunda talep edilen bilgi ve belgeleri ilk talepte göndermelidir.

•    İtiraz Makamının
yetkisi doğrultusunda almış olduğu ara önlem kararlarını ve/veya nihai
kararlarını eksiksiz uygulamalıdır.

•    İtiraz Makamının
nihai kararları ile ilgili İhale Komisyonları tarafından yapılan uygulamalar
konusunda talep edilen raporlar zamanında ve eksiksiz olarak göndermelidir.

•    Yasa ile
kendilerine verilmeyen bir yetkiyi kamu menfaati veya başka bir gerekçe ile
kullanarak yetkisini aşmamalıdır.”