'40 bini aşkın emekçi, esnaf, zanaatkâr, üretici işsiz durumda'

Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası (KTEZO), kısa vadeli önlemlerinin netleştiğini, sigorta ve ihtiyat sandığı, kira, elektrik, çalışanlara ücret desteği, banka borçları, krediler, çek takas işlemleri ve dezavantajlı gruplara ilişkin önerilerini açıkladı.

Temsil ettikleri ekonomik alanın yüzde 90’ının faaliyetlerinin durduğunu, bunlara ne zaman başlayacağının da belli olmadığını kaydeden KTEZO Yönetim Kurulu,  “Kaynak dağılımını yeniden düzenlemekten başka çıkar yol olamaz” açıklamasında bulundu.

Açıklamada ayrıca, “Çalışan sayısı da dikkate alındığında, 40 bini aşkın emekçi, esnaf, zanaatkâr, üretici işsiz durumdadır.  Bu mesele hükümet meselesi değil, elbette ki hepimizin meselesidir. Ancak bugün alınacak tedbirler, yarın da yapılacak olanların işaretlerini taşımalı, dayanışmaya, katılıma dayalı olmalı, ekonomik adaleti mutlaka içermeli ve toplumsal vicdanı sızlatmamalıdır” denildi.

“Maalesef bugünkü durumda çok çok kısıtlı olan kaynakların bugüne kadar olduğu gibi eşitsiz dağılımına son vererek, kaynak dağılımını yeniden düzenlemekten başka çıkar yol olamaz. Odamız  her zaman da bunun savunucu oldu” ifadelerine yer verilen açıklamada,  meslek gruplarının, temsilcilerinin, ekonomist ve uzmanların görüş ve önerilerine işaret edildi, çalışmaların bir noktaya getirildiği kaydedildi.

“Kısa vadeli önlemlerin, bugünkü koşullarda, en az altı ayı kapsayacağı aşikârdır” denilen açıklamada, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faiz Sucuoğlu’nun dün odayı ziyaret ettiği, mesleki birliklerinin başkan ve temsilcileri ile görüştüğünü de belirtildi.

 “Kısa vadeli önlemlerimiz netleştirilmiştir. Bu görüşmede, bedeli çok ağır olmakla birlikte, yeni bir başlangıcın yapılabileceğine dair inancımız çoğalmıştır” denilen açıklamada sigorta ve ihtiyat sandığı, kira, elektrik tarifeleri, çalışanlara ücret desteği, banka borçları, krediler, çek takas işlemleri ve dezavantajlı gruplara ilişkin önerilere yer verildi.

Kısa vadeli görüş ve öneriler şu şekilde sıralandı:

Sigorta ve İhtiyat Sandığına İlişkin Öneriler:

Tüm mikro ve küçük işletmeler 6 ay boyunca sosyal sigorta ve ihtiyat sandığı yükümlülüklerinden ya muaf olmalı ya da ödemek isteyenler için bu yükümlülükler faizsiz ve daha sonra olacak şekilde zamana yayılmalıdır. Bu sürede ödemeleri gereken miktarlar, sigortanın ödeme yükümlülüklerinin aksamaması için, başlangıçta “Yerli İstihdamı Destekleme Fonu”ndan karşılanmalıdır. Ancak daha sonra düzenli ödemeler başladığında, kullanılan miktar tekrar fona aktarılmalıdır. Bu fon herkesin göz diktiği bir ihtiyat akçesi durumunda olduğu için sorumsuzca tüketilmemelidir, tam aksine daha da güçlenmesi için çalışılmalıdır.

Kira Ödeyenlere İlişkin Öneriler:

Vakıflara kira ödeyen ve kapalı olan işletmeler, 6 ay için kiradan muaf tutulmalıdır. Özel kişilerden kiralanan işyerlerinde faaliyet gösteren küçük işletmeler için en az 6 aylık sabit bir miktar kira yardımı yapılmalı, bu olmazsa tüm mal sahiplerine daha sonra ödemek koşuluyla 6 ay için yüzde 50’lik bir indirim zorunlu hale gelmelidir. Sanayi bölgelerindeki kira bedellerinin de aynı kapsamda değerlendirilip, 6 ay boyunca kira ve katkı payı alınmamalıdır.

Elektrik Tarifelerine İlişkin Öneriler:

İşletmelerdeki elektrik tarifeleri ise çalışmaya başladıktan sonra 6 ay için 2 bin  TL’ye kadar yüzde 40, o miktarın üzerindeki her bin liralık pay için yüzde 10 azalarak indirimli ödenmelidir. Doğacak fark ise çarklar dönmeye başladıktan sonra o işletmelerin tarifelerine eklenen bir ek zam ile geri alınabilir.

Çalışanlara Ücret Desteğine İlişkin Öneriler:

Çalışma hayatı bir bütündür ve kamusaldır. Devlet ve kurumlarda çalışanlarla özel sektörde çalışanlar arasında bir ayrım söz konusu olamaz. Dolayısıyla, elimizdeki kaynaklar ve asgari geçim koşulları dikkate alınarak, ödemeler ayrımsız, herkese eşit şekilde yapılmalıdır. Bu aşamada toplumsal vicdanı sızlatmayacak tek yöntem ancak bu olabilir.

Banka Borçlarına İlişkin Öneriler:

İşletme ve kişilerin banka borçlarında çarkların döneceği sürece kadar 6 aylık bir öteleme sağlanmalı, bu öteleme zarfında faizler de bir şekilde silinmelidir. Ayrıca mevcut borçların yeniden yapılandırılması da gündeme gelmeli ve faizler düşürülmelidir.

Kredilere İlişkin Öneriler:

İvedi olarak mikro-küçük-orta boy işletmeler için düşük faizli kredi paketleri hazırlanmalı, faiz oranları uygun olmalı ve bu kredi paketleri bankalar ve kooperatifler üzerinden hayata geçirilmelidir. Bu uygulama, ekonomik yaşamın yeniden başlaması ve çarkların dönmesi açısından zaruridir.

Çek Takas İşlemlerine İlişkin Öneriler:

Sağlıkla ilgili tedbirlerin sürdüğü bu dönemde, çek takas işlemlerinin durdurulması kaçınılmazdır. Dolayısı ile ekonomik işleyiş gözetilerek ve kredilendirme ve yapılandırmaya bağlı olarak, çek takas işlemleri de ele alınmalıdır.

Elden çek tahsillerinde ise tahsilatın mümkün olmaması halinde çeklerin mühürlenmemesi gerekmektedir.

Dezavantajlı Gruplara İlişkin Öneriler:

Devlet, bu süreçte en dezavantajlı kesimleri (sosyal yardım alanlar, yoksullar, işini kaybeden veya kaybetme riski olanlar) koruyarak ayakta tutmalıdır. Toplumun her kesiminin sağlık hizmetlerine ulaşımını sağlayacak şekilde sağlık harcamaları artırılmalıdır.

En son olarak bir olanak varsa Türkiye’den veya başka bir kaynaktan sadece “ihtiyaç akçesi” olarak bir miktar talep edilmelidir. Bu ihtiyaç akçesi sürecin beklediğimizden daha uzun olması halinde kullanmak amaçlı olmalıdır.