Kıbrıs’ta mutfak dilini çözmek kolay değil.Pek çok yemeğe zaman içinde ilginç adlar vermişiz. Kimisi İtalyanca, kimisi İngilizce, kimisi Arapça, kimisi Rumca kökenli. İşte Kıbrıs mutfak sözlüğü.
Arı balı: Kıbrıs’ta bildiğimiz bala ‘arı balı’ deniyor. . Kantara balı meşhur. Ayrıca narenciye ve kekik balı’da çok meşhur.
Ayrelli: Yabani kuşkonmaz. Genellikle yumurtalı kavurması ve turşusu yapılır.
Babutsa: Frenk inciri olarakta bilinen kaktüs meyvesi.
Bahar: Tarçın için bulunabilecek en güzel kelimelerden biri.
Bandabulya: Belediye hali, sebze pazarı. Lefkoşa’da uğranası adres.
Basadempo: Tuzlu kabak çekirdeği, isim vakit geçirme anlamına gelen. Pasatempo (passa tempo) İtalyanca “geçen vakit” demek. Gerçekten de iyi vakit geçirtiyor.
Badadez: Patates. Kıbrıs’ın kırmızı toprağında tadı farklı oluyor. Kıbrıs’ta badadez kızartmaları boşuna bir başka güzel değil.
Bidda: Zeytinli veya hellimli zeytinyağlı ekmek; bir nevi pide.
Bikla: İngiliz ‘Piccalilli’ turşusunun Kıbrıs çeşidi. Bildiğiniz turşu gibi değil, karnabahar, kereviz vb bol zerdeçallı, hardallı bir sosla yapılıyor.
Bullez: Kolakasın küçüğü. Kızartması müthiş olur.
Bulli: Tavuk, piliç. İtalyanca ‘pollo’ kelimesinden geçmiş. Piliçli makarna yemeği magarına bulli neredeyse milli yemeğimiz gibidir.
Bolibif: Tenekede “corned beef”; yani bir nevi teneke jambon.
Dirihti: Ispanaklı, kuru üzümlü börek.
Trabez: Sofra, Yemek masası.
Cehennem topuzu: “gulumbra” olarak da biliniyor. Dilim dilim limon ve tuzlanarak yenilir.
Con kahvesi: Kıbrıs’ın en eski kahve markalarından biri. Az kavrulur, klasik Türk kahvesi tiryakileri bu kahve olmamış diye geri gönderebilir, asla yapmayın, ayıptır.
Çakızdez: Kırma yeşil zeytin. İçine kişniş tohumu (golyandro) konulur.
Çiçek suyu: Turunç çiçeğinden yapılan, gülsuyu gibi kokulu su. İyisi, evde yapılmışı ömre bedel.
Gabbar: Kapari ya da gebere olark bilinir. Dal halinde turşusu yapılıyor. Aman dikenlerine dikkat!
Gannavura: Kenevir çekirdeği. Çıt çıt çerez gibi çıtlatmak için birebir.
Garacucco: Çörekotu.
Garavolli: Salyangoz. Türlü şekillerde sofralarda boy gösterir, tereyağlı sıcak, zeytinyağlı, hatta turşu olarak.
Golyandro: Kişniş. Tazesi ot olarak, tohumu baharat olarak kullanılır. Kişnişin İngilizcesir coriander kelimesinden bozma.
Harnup/Harnıp: Keçiboynuzu. Kıbrıs’ın en önemli ürünlerinden. Pekmez Kıbrıs’ta üzümden değil keçiboynuzundan yapılır.
Kentaki: Bunu bilinmedik bir baharat sanmayın. Kentucky Fried Chicken yapmak için karışım, marketlerde baharat bölümlerinde kocaman ambalajlarda satılıyor.
Karayağ: Kıbrıs’ta zeytinyağı antik dönemden beri kullanılan eski bir yöntemle elde ediliyor. Rengi adı gibi neredeyse kara, tadı ve kıvamı yoğun bir yağ. Alışık olmayan için sert gelebilecek bir lezzeti var.
Kolakas: Yurt dışında Taro, Antalya civarında Göleviz olarak da bilinen kök bir sebze. Pişirmesini bilenin elinde harika.
Macun: Reçel. En çok ham cevizle yapılanı makbul. Narenciye çiçekleriyle yapılanı da es geçmeyin, ancak bergamot, turunç, patlıcan, karpuz ve kış kabağı macunlarını da unutmamak gerek.
Magarına Bulli: Tavuklu makarna yemeği; bol hellimle Kıbrıs sofralarının vazgeçilmezi.
Mezdeki: Sakız.
Molehiya: Jüt bitkisi (molehiya) yaprakları kurutuluyor; kuzu veya tavuk eti ile bol ekşili yemeği yapılıyor. Ya seversiniz, ya nefret edersiniz. Ben sevenlerdenim, hele tavuklusuna bayılırım.
Nor: Kıbrıs’ta lor peynirine “nor peyniri” deniliyor. Tazecik sütlü sütlü tadıyla arı balı veya macun ile harika oluyor.
Pilavuna: İçinde tek bir pirinç yok, pilav gibi adına bakıp aldanmayın. Rum kesiminin hellimli paskalya çöreği Flaouna, olmuş pilavuna.
Pirohu: Bir nevi peynirli mantı, ya da ravioli. İçine nor, üstüne hellim rende konuyor, kızgın tereyağı ile harmanlanıp yeniyor.
Piskot: Bisküvi. İtalyanca biscotto kelimesinden alınmış.
Pulya: Turşusu kurulan minnacık bir kuş, kemikleri bile yeniyor. Türkçe’deki karşılığı ötleğen kuşu. En makbul rakı mezesi.
Samarella: Tuzlanarak kurutulmuş bol kekikli keçi eti. Çoğu kez tuzu fazla oluyor ama içki mezesi olarak tık tık iyi gidiyor.
Zivaniya: Kuru üzümden yapılan sert içki. “Zıvanadan çıkmak” deyimi bu zıkkım içenler yüzünden mi çıkmış diye düşündürecek denli sert. Yassı cep şişesi formu her daim demlenenler için ideal!